การตรวจอัลตราซาวด์ คือการตรวจวินิจฉัยโรคโดยการใช้คลื่นเสียงกำลังสูงผ่านหัวตรวจไปยังเนื้อเยื่อหรืออวัยวะที่ต้องการตรวจ และสะท้อนให้เกิดภาพ ซึ่งสามารถตรวจดูอวัยวะต่างๆ ทำให้เห็นได้ถึงความผิดปกติ และสามารถช่วยในการวินิจฉัยโรคของแพทย์ได้ ภาพที่เกิดขึ้น สามารถเป็นได้ทั้งภาพ 2 มิติ ซึ่งเคลื่อนไหวอย่างต่อเนื่องตามการเคลื่อนที่ของหัวตรวจในขณะนั้น หรือสามารถนำมาสร้างภาพเป็น 3 และ 4 มิติ เหมือนการถ่ายรูป เช่น การดูทารกในครรภ์ การตรวจอัลตร้าซาวด์นอกจากจะไม่เป็นอันตรายแล้ว ยังทำการตรวจได้โดยผู้ป่วยไม่รู้สึกเจ็บปวดบริเวณที่ตรวจ นอกเหนือไปจากแรงกดเพียงเล็กน้อยเท่านั้น
ขั้นตอนการตรวจอัลตร้าซาวด์
การตรวจอัลตราซาวด์จะทำการตรวจโดยแพทย์ ผู้ป่วยจะนอนบนเตียง แพทย์จะทาผิวหนังในบริเวณที่ตรวจด้วยเจล (Gel) เย็น เพื่อช่วยการส่งผ่านคลื่นเสียงจากหัวตรวจ ผ่านผิวหนังเข้าไปดูอวัยวะต่างๆ ในขณะตรวจแพทย์จะกดหัวเครื่องตรวจบนผิวหนัง/ร่างกายส่วนที่จะตรวจเบาๆ เคลื่อนไปจนทั่วบริเวณที่ตรวจ โดยแพทย์และผู้ป่วยจะมองเห็นภาพอวัยวะจากการตรวจบนจอเครื่องตรวจไปพร้อม ๆ กัน การตรวจจะใช้เวลาประมาณ 10-45 นาที ขึ้นกับตำแหน่งอวัยวะที่ต้องการตรวจและความผิดปกติ หลังการตรวจอัลตร้าซาวด์มักไม่มีผลข้างเคียงใด ๆ และสามารถกลับบ้านได้ทันที
ข้อบ่งชี้ในการตรวจ
- ตรวจหาความผิดปกติของอวัยวะต่างๆ ภายในช่องท้อง
- ตับ ตรวจดูก้อนเนื้องอกหรือการแพร่กระจายของมะเร็งจากอวัยวะอื่นๆ มายังตับ ตรวจดูขนาดของตับ ดูภาวะผิดปกติ เช่น ตับแข็ง ฯลฯ
- ถุงน้ำดี ตรวจหานิ่วถุงน้ำดีอักเสบ มะเร็ง และเนื้องอก อื่นๆ ของถุงน้ำดี
- ท่อน้ำดี ตรวจดูภาวะอุดตันจากนิ่ว หรือเนื้องอก มะเร็ง ภาวะตีบตัน หรือโป่งพอง ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติแต่กำเนิด
- ตับอ่อน ตรวจดูเนื้องอก มะเร็งภาวะตับอ่อนอักเสบ ตรวจหานิ่วในท่อตับอ่อน
- ม้าม ดูขนาดของม้าม ตรวจดูภาวะฉีกขาดเลือดออกในรายที่ประสบอุบัติเหตุ
- ไต ใช้ตรวจหานิ่วในเนื้อไต และท่อไต ตรวจหาเนื้องอกและซิสต์ของไต วัดขนาดไตในผู้ป่วยไตวาย ไตอักเสบความผิดปกติแต่กำเนิด
- การตรวจหาความผิดปกติของอวัยวะอุ้งเชิงกราน มดลูก ดูขนาดของมดลูก ต่อมลูกหมาก ตรวจหาเนื้องอกในมดลูกและรังไข่ และก้อนเนื้อในอุ้งเชิงกราน
- การตรวจดูทารกในครรภ์ ได้แก่ ดูความเจริญเติบโต ตรวจอายุครรภ์ ตรวจหาตำแหน่ง และความสมบูรณ์ของรก ดูความผิดปกติของทารกในครรภ์ ดูเพศของทารก ฯลฯ
- ตรวจหาความผิดปกติของอวัยวะที่อยู่ตื้นอื่นๆ เช่น ต่อมธัยรอยด์ เต้านม
- ตรวจดูความผิดปกติในสมองของเด็กทารก เช่น ภาวะน้ำในช่องโพรง เลือดคั่งในสมอง ฯลฯ
- ตรวจดูการแพร่กระจายของมะเร็งไปยังต่อมน้ำเหลือง
- ตรวจดูความผิดปกติของหลอดเลือด เช่น ภาวะหลอดเลือดโป่งพอง ภาวะหลอดเลือดตีบหรืออุดตัน เป็นต้น
- ตรวจเพื่อเป็นแนวทาง และวางตำแหน่งเข็มในการเจาะดูดหรือตัดชิ้นเนื้อ
ข้อดีของการตรวจด้วยอัลตร้าซาวด์
- ผู้ป่วยไม่เจ็บตัว และไม่เป็นอันตราย หรือภาวะแทรกซ้อนต่อผู้ป่วย รวมทั้งทารกในครรภ์
- การเตรียมตัวและวิธีการตรวจไม่ยุ่งยาก
- ราคาสำหรับการตรวจไม่สูง
