ตรวจคัดกรองโรคทางเดินอาหาร และคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ ด้วยการตรวจเลือดแฝงในอุจจาระ

การตรวจคัดกรองโรคทางเดินอาหาร และคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ ด้วยการตรวจเลือดแฝงในอุจจาระ ด้วยการตรวจหาเลือดแฝงในอุจจาระ หรือ Stool Occult Blood คือ การตรวจอุจจาระเพื่อหาเม็ดเลือดแดงที่อาจมีแอบซ่อนอยู่ หรือเป็นการตรวจหาเลือดที่มีประมาณเล็กน้อย ที่ปนในอุจจาระ (Occult Blood) ซึ่งมองไม่เห็นได้ด้วยตาเปล่า ซึ่งเป็นหนึ่งในวิธีการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก

ใครบ้างที่ควรตรวจหาเลือดแฝงในอุจจาระ

ผู้ที่มีอายุมากกว่า 45-50ปีขึ้นไป นอกจากนี้ผู้ที่มีความเสี่ยงมากกว่าปกติ ได้แก่ ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งลำไส้ในญาติสายตรง ผู้ที่อายุ60ปี หรือน้อยกว่า แต่มีประวัติเป็นติ่งเนื้องอก หรือมะเร็งลำไส้
ผู้ที่มีความปกติทางพันธุกรรมบางชนิด หรือมีคนในครอบครัวมีความเสี่ยงเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ หรือประวัติเป็นโรคลำไส้อักเสบ
ผู้ที่เข้ารับการตรวจสุขภาพ ควรได้รับการตรวจหาเลือดแฝงในอุจจาระ ซึ่งควรตรวจเป็นประจำทุกปี

ข้อดีของการตรวจหาเลือดแฝงในอุจจาระ
เป็นการตรวจคัดกรองโรคทางเดินอาหาร และมะเร็งไล้ใหญ่ที่ง่าย เร็ว และสะดวก เนื่องจากใช้เวลาเพียง 30 นาที ก็สามารถทราบผลได้ โดยผลจะออกมาเป็นบวกหรือลบเท่านั้น หากผลเป็นลบหมายถึงไม่พบความผิดปกติ แต่หากผลเป็นบวก หมายถึงพบความผิดปกติ แพทย์จะพิจารณาตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่ทางทวารหนักต่อ เพื่อวินิจฉัยความเสี่ยงโรงมะเร็งลำไส้ใหญ่

โดยแนะนำให้ตรวจติดตามอย่างน้อยปีละ 1 ครั้งทุกปี

การเตรียมตัวก่อนเก็บอุจจาระ

งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด
งดยาลดไข้กลุ่มแอสไพริน วิตามินซี ยาที่มีส่วนผสมของเหล็กไบร์ไมด์ หรือยาอื่นๆ ที่รับประทานในปริมาณมากๆ อย่างน้อย 48 ชั่วโมง ก่อนเก็บอุจจาระ
งดการทานอาหารที่มีกากใย และอาหารประเภทเนื้อสัตว์ ก่อนเก็บอุจจาระอย่างน้อย 3 วัน
ก่อนวันเก็บอุจจาระประมาณ 3 วัน ผู้ตรวจควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารบางชนิด ได้แก่ เนื้อแดง เช่น เนื้อวัว เนื้อหมู เนื้อแกะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาหารที่ปรุงแบบกึ่งดิบ อาหารที่เกี่ยวกับธาตุเหล็ก เลือดหมูเลือดเป็ด เลือดไก่ ผัก และผลไม้ อาทิ บล็อกโคลี กะหล่ำดอกหัวไขเท้าแดง แคนตาลูป มะรุม น้ำองุ่น เป็นต้น
งดเข้ารับการตรวจหากมีอาการหรือโรคบางชนิด เช่น ลำไส้ใหญ่บวมอักเสบ โรคเพาะอาการอักเสบ โรคติ่งเนื้ออักเสบในลำไส้ใหญ่ ท้องเสีย ท้องผูก มีอาการเจ็บคออย่างรุนแรง
ผู้ที่รับประทานวิตามินซี มากกว่า 250 มิลลิกรัมต่อวัน หรือดื่มน้ำผลไม้รสเปรี้ยว หรือวิตามินที่มีวิตามินซี จะต้องลดยาหรือน้ำผลไม้ดังกล่าว 3 วันก่อนการตรวจ
ไม่แนะนำให้ตรวจช่วงที่มีประจำเดือน ช่วงที่มีเลือดออกของริดสีดวง

ขั้นตอนการเก็บอุจจาระ

ตรวจสอบความเรียบร้อยของภาชนะที่จัดเก็บ จะต้องแห้งสะอาดและมีฝาปิดมิดชิด
ก่อนการเก็บตัวอย่างอุจจาระ ควรปัสสาวะทิ้งก่อนเพื่อป้องกันการปนเปื้อนของปัสสาวะซึ่งอาจส่งผลตรวจการตรวจ
ถ่ายอุจจาระลงในภาชนะที่แห้งสะอาด เพื่อไม่ให้ตัวอย่างตกลงน้ำ และใช้ที่ป้ายพลาสติกที่อยู่ในกระปุกเก็บอุจจาระประมาณ 4-5 กรัม เช่น ไม้ไอศกรีม หรือช้อนพลาสติกที่ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง และให้ส่งตรวจทันทีไม่เกิน 1 ชั่วโมง
ควรล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังการเก็บเรื่องจากอุจจาระ เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค

การแปลผลการตรวจผลการตรวจหาเลือดแฝงในอุจจาระจะแสดงค่าเพียง 2 แบบ คือ

ผลลบ (Negative) คือ ไม่พบเลือดในอุจจาระ (ค่าปกติ)
ผลบวก (Positive) คือ พบเลือดในอุจจาระ (ค่าผิดปกติ)

สาเหตุที่ทำให้ตรวจพบเม็ดเลือดแดงแฝงในอุจจาระ (Positive) หรือผลตรวจเป็นบวก อาจเกิดจากภาวะผิดปกติหรือเกิดจากโรคอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น

อาจเกิดแผลจากเนื้องอกที่ไม่ใช่มะเร็ง หรือหรือเกิดแผลที่เนื้องอกชนิดที่เป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ (Colon cancer) หรือเกิดแผลที่มะเร็งในช่องทางเดินอาหาร (Other gastrointestinal tumors)
อาจเกิดติ่งเนื้อที่ผนังลำไส้ใหญ่ (Colon polyps) หรือหลอดเลือดบริเวณติ่งเนื้อแตกหรือมีเลือดซึม หลอดเลือดแดงที่บริเวณช่องทางเดินอาหารจนลำไส้อาจเกิดอาการบวมและปริแตก (Angidysplasia of the GI tract)
หลอดเลือดใกล้ช่องทางเดินอาการจากลำคอไปจนถึงกระเพาะอาจโป่งพอง (Esophageal varices) หรือหลอดเลือดหล่อเลี้ยงกระเพาะอาการเพิ่มความดันสูงขึ้นจนปริแตก (Portal hypertensive gastropathy)
ช่องทางเกินอาหารจากลำคอไปจนถึงกระเพาะอาหารอาจเกิดการอักเสบจนเป็นแผล (Esophagitis).จากการติดเชื้อ
ช่องทางเดินอาหารตั้งแต่ปากจนถึงทวารหนัก เกิดการอักเสบติดเชื้อ ( GI infections)
ลำไส้อักเสบ (Inframmatory bowel disease) หรือเกิดจากโรคลำไส้ใหญ่อักเสบชนิดเป็นแผล
อาจเกิดจากโรคโครน (Crohn’s disease) ซึ่งเป็นโรคที่ระบบภูมิต้านทานทำลายผนังด้านในของลำไส้ตนเอง
อาจเกิดจากอาการของโรคแผลเปื่อย ในกระเพาะอาหารหรือลำไส้เล็กส่วนต้น (Peptic ulcer)
อาจเกิดจากโรคริดสีดวงทวาร (Hemorrhoids) ที่บวมขึ้นตรงปากทวารจนแตก จึงทำให้มีเลือดปนออกมากับอุจจาระ
อาจเกิดจากอาการแผลปริที่ขอบของทวารหนัก (Anal fissures)

การตรวจหาเลือดแฝงในอุจจาระ แม้ว่าตรวจแล้วผลออกมาจะไม่พบเลือด ก็ไม่ได้แปลว่าปลอดภัยจากมะเร็งลำไส้ใหญ่ หรือโรคในระบบทางเดินอาหา ร100% แนะนำให้กลับมาคัดกรองอีก 2 ปี หรือควรตรวจเป็นประจำทุกปี และหากมีอาการผิดปกติให้รีบไปพบแพทย์

นพ.ไพโรจน์ อภัยบัณฑิตกุล
แพทย์เฉพาะทางศูนย์ศัลยกรรม ศูนย์ส่องกล้องและผ่าตัดระบบทางเดินอาหาร
ศูนย์โรคนิ่วและต่อมลูกหมาก ศูนย์ระบบทางเดินปัสสาวะ และคลินิกเต้านม

รพ.วิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
02-441-7899 ต่อ 1111 , 3124 หรือ1792
ติดต่อผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษาได้เลยค่ะ

โรงพยาบาลวิชัยเวช อินเตอร์แนชั่นแนล อ้อมน้อย

ความเป็นส่วนตัวของคุณ