ตรวจสมรรถภาพหัวใจ (EST) คืออะไร? ตรวจเมื่อไรดี?

บทความโดย
นพ.สุภาพงษ์ เอี่ยมอัครวิทย์

แพทย์เฉพาะทาง ศูนย์อายุรกรรม คลินิกหัวใจและหลอดเลือด

การตรวจสมรรถภาพหัวใจด้วยการออกกำลังกาย หรือที่หลายคนเรียกว่า “เดินสายพานตรวจหัวใจ” คือวิธีวินิจฉัยสุขภาพหัวใจโดยให้ผู้ป่วยออกแรงขณะอยู่ภายใต้การเฝ้าระวังของแพทย์ เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการเหนื่อยง่าย เจ็บหน้าอก หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือมีปัจจัยเสี่ยงโรคหัวใจ

การตรวจนี้ช่วยค้นหาความผิดปกติที่อาจไม่แสดงในขณะพัก เช่น ภาวะหัวใจขาดเลือด หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ ซึ่งหากพบได้เร็ว ก็สามารถรักษาได้ทันท่วงที

ตรวจ EST คืออะไร? ใช้วิธีตรวจอย่างไร?

การตรวจสมรรถภาพหัวใจแบบ EST

EST (Exercise Stress Test) หรือที่หลายคนคุ้นในชื่อว่า “การเดินสายพานตรวจหัวใจ” คือการให้ผู้ป่วย เดินหรือวิ่งบนสายพาน (Treadmill) ขณะติดอุปกรณ์วัดคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG) วัดความดันโลหิต และอัตราการเต้นของหัวใจอย่างต่อเนื่อง

แพทย์จะค่อย ๆ เพิ่มความเร็วและความชันของสายพาน เพื่อให้หัวใจทำงานหนักขึ้นทีละระดับ จำลองสถานการณ์เหมือนเวลาเดินเร็ว วิ่ง หรือขึ้นบันไดจริงในชีวิตประจำวัน

ตรวจแล้วรู้อะไร?

• ตรวจพบภาวะ หัวใจขาดเลือด ที่มักไม่แสดงในขณะพัก
• ตรวจพบ หัวใจเต้นผิดจังหวะ เมื่อหัวใจทำงานหนัก
• ใช้คัดกรองอาการ เช่น เจ็บหน้าอก เหนื่อยง่าย ที่มาจากหัวใจหรือไม่
• ใช้ประเมินว่า ควรตรวจฉีดสีหลอดเลือดหัวใจเพิ่มเติมหรือไม่

ใครบ้างที่ควรตรวจสมรรถภาพหัวใจ?

นพ.สุภาพงษ์ เอี่ยมอัครวิทย์ แพทย์เฉพาะทางโรคหัวใจ คลินิกหัวใจและหลอดเลือด โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย แนะนำว่าการตรวจ EST เหมาะกับผู้ที่:

• เหนื่อยง่ายเวลาเดินเร็วหรือขึ้นบันได
• เจ็บแน่นหน้าอกขณะออกแรง
• หัวใจเต้นผิดจังหวะเวลาทำกิจกรรม
• มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดัน ไขมันสูง
• มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ
• อายุเกิน 40 ปี และต้องการประเมินความเสี่ยง

“บางคนไม่มีอาการเจ็บหน้าอกชัดเจน โดยเฉพาะผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยเบาหวาน การตรวจด้วยการเดินสายพานสามารถช่วยค้นหาความผิดปกติที่ซ่อนอยู่ได้”
— นพ.สุภาพงษ์ เอี่ยมอัครวิทย์

รับฟังคำอธิบายจากแพทย์เฉพาะทางหัวใจ

วิดีโอสัมภาษณ์โดย นพ.สุภาพงษ์ เอี่ยมอัครวิทย์
เรื่องการตรวจ EST และการค้นหาหัวใจขาดเลือดในผู้ป่วยที่มีอาการเหนื่อยง่าย

ต้องเตรียมตัวยังไงก่อนตรวจ EST?

เตรียมตัวอย่างไร?

• งดอาหาร 2–4 ชั่วโมงก่อนการตรวจ
• สวมเสื้อผ้าที่คล่องตัวและรองเท้ากีฬา
• หลีกเลี่ยงคาเฟอีน บุหรี่ และยาบางชนิดก่อนตรวจ (แจ้งแพทย์ก่อนล่วงหน้า)

ใช้เวลานานไหม?

การตรวจใช้เวลาประมาณ 30–45 นาที
ช่วงที่ เดินสายพานหรือวิ่งสายพาน จะใช้ประมาณ 10–15 นาที และแพทย์จะหยุดทันทีหากเกิดอาการผิดปกติ

เดินสายพานตรวจหัวใจ ต่างจากการตรวจ EKG อย่างไร?

หลายคนอาจสับสนระหว่าง คลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) กับ EST ซึ่งแตกต่างกันชัดเจน:

EST จึงเหมาะสำหรับค้นหาความผิดปกติที่แอบแฝงอยู่ขณะหัวใจทำงานหนัก

หลังตรวจแล้วต้องทำอะไรต่อ?

ถ้าผลตรวจปกติ:

• แพทย์อาจแนะนำดูแลสุขภาพและตรวจติดตามเป็นระยะ

ถ้าพบความผิดปกติ:

• ตรวจ Echo หัวใจ หรือ Holter Monitor 24 ชั่วโมง
• ตรวจฉีดสีหลอดเลือดหัวใจ
• เข้าสู่แผนการรักษา เช่น ขยายหลอดเลือดหรือผ่าตัด

อ่านต่อ:
หัวใจเต้นผิดจังหวะ เหนื่อยง่าย เจ็บหน้าอก… ตรวจหัวใจด้วย Echo คลื่นเสียงสะท้อนความถี่สูง 

EST ไม่เหมาะกับใคร?

• ผู้ที่เดินหรือวิ่งบนสายพานไม่ได้ เช่น มีปัญหาข้อเข่ารุนแรง
• ผู้ที่มีโรคหัวใจในระยะวิกฤต
• ผู้ที่อ่อนแรงหรือเจ็บป่วยเฉียบพลัน

แพทย์อาจเลือกใช้การตรวจแบบอื่น เช่น Stress Echo หรือ Nuclear Scan แทน

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q: ตรวจหัวใจด้วยการเดินสายพานเจ็บไหม?
A: ไม่เจ็บ เป็นเพียงการออกแรงเบา ๆ คล้ายกับการเดินเร็ว หรือวิ่งเบา ๆ ขณะติดเครื่องวัดหัวใจ

Q: ถ้าไม่มีอาการ ควรตรวจไหม?
A: หากคุณมีความเสี่ยง เช่น อายุเกิน 40 ปี เบาหวาน ความดัน หรือมีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ ก็ควรตรวจแม้ไม่มีอาการ

Q: ตรวจบ่อยแค่ไหน?
A: สำหรับผู้ไม่มีอาการหรือไม่ใช่กลุ่มเสี่ยง ควรตรวจปีละครั้ง
ตรวจหัวใจด้วย EST ที่ศูนย์หัวใจวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย

หากคุณมีอาการเหนื่อยง่าย เจ็บหน้าอก หรือรู้สึกกังวลเกี่ยวกับสุขภาพหัวใจ ขอแนะนำให้เข้ารับการตรวจสมรรถภาพหัวใจ (EST) กับแพทย์เฉพาะทาง นพ.สุภาพงษ์ เอี่ยมอัครวิทย์
ที่ คลินิกหัวใจและหลอดเลือด โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย

• ตรวจโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง
• เครื่องมือทันสมัย พร้อมเทคโนโลยีการเดินสายพานแบบมาตรฐาน
• สะดวก ใกล้พุทธมณฑลสาย 4 – กระทุ่มแบน – หนองแขม

ปรึกษาคลินิกหัวใจและหลอดเลือด
โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
พร้อมให้บริการตรวจครบวงจร ใกล้บ้านคุณ
ในพื้นที่อ้อมน้อย กระทุ่มแบน หนองแขม พุทธมณฑล และใกล้เคียง
โทร: 02-441-7899  หรือ1792
แผนที่: ใกล้พุทธมณฑล – หนองแขม – อ้อมน้อย
นัดหมายออนไลน์: Line