บทความโดย
นพ.ชัยเชษฐ์ ภารดีวิสุทธิ์
แพทย์เฉพาะทางศัลยกรรมกระดูกสันหลัง
ศูนย์กระดูและข้อ
กระดูกสันหลังคด (Scoliosis) คือภาวะที่แนวกระดูกสันหลังโค้งเบี้ยวไปทางซ้ายหรือขวา เมื่อมองจากด้านหลัง จะเห็นแนวหลังโค้งเป็นรูปตัว C หรือ S แทนที่จะตรงตามปกติ หากปล่อยไว้โดยไม่รักษา อาจส่งผลต่อบุคลิกภาพ ปวดหลังเรื้อรัง หรือระบบหายใจและอวัยวะภายใน
กระดูกสันหลังคด เกิดจากอะไร?
โรคกระดูกคดมีหลายสาเหตุ โดยสามารถแบ่งเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ได้ดังนี้:
- ไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด (Idiopathic): พบบ่อยที่สุด โดยเฉพาะในวัยรุ่น
- ตั้งแต่กำเนิด (Congenital): โครงสร้างกระดูกผิดปกติตั้งแต่ในครรภ์
- เกี่ยวข้องกับกล้ามเนื้อหรือระบบประสาท: เช่น สมองพิการ, กล้ามเนื้ออ่อนแรง
- พฤติกรรมเรื้อรัง: เช่น นั่งผิดท่า, แบกของหนักข้างเดียว, ไม่ออกกำลังกาย
อาการของโรคกระดูกสันหลังคด
อาการแตกต่างกันไปตามระดับความรุนแรง เช่น:
- แนวหลังโค้งหรือเบี้ยวเมื่อก้มตัว
- ไหล่หรือสะโพกสูงไม่เท่ากัน
- หลังเอียง ตัวเอียง
- ปวดหลังเรื้อรัง โดยเฉพาะเวลายืนหรือนั่งนาน ๆ
- หายใจไม่สะดวกในรายที่คดรุนแรง
- กล้ามเนื้อหลังไม่สมดุลหรืออ่อนแรง
หากสังเกตว่าลูกหรือคนใกล้ชิดมีแนวหลังผิดปกติ ควรพาไปพบแพทย์เพื่อประเมินตั้งแต่เนิ่น ๆ
กระดูกสันหลังคด หายได้ไหม?
การหายจากโรคนี้ขึ้นอยู่กับ:
- ระดับความรุนแรงของความคด (วัดด้วย Cobb Angle)
- อายุและการเจริญเติบโตของกระดูก
- การเข้ารับการรักษาตั้งแต่ระยะเริ่มต้น
หากตรวจพบเร็วในช่วงที่กระดูกยังเจริญเติบโต การใส่เสื้อเกราะหรือทำกายภาพอย่างสม่ำเสมออาจช่วยหยุดหรือชะลอความคดได้ โดยไม่ต้องผ่าตัด
วิธีวินิจฉัยโรคกระดูกสันหลังคด
- ตรวจร่างกายทั่วไป เช่น การก้มตัวและสังเกตแนวหลัง
- X-ray: เพื่อตรวจดูมุมของความคด (Cobb angle)
- MRI หรือ CT scan: หากสงสัยว่ามีความผิดปกติของไขสันหลัง หรือเส้นประสาท
แนวทางรักษากระดูกสันหลังคด
สำหรับเด็กหรือวัยรุ่น
- สังเกตอาการ: หากมุมความคดต่ำกว่า 20 องศา
- ใส่เสื้อเกราะ (Brace): เมื่อคดระดับ 20–40 องศา
- ผ่าตัด: ในกรณีที่คดมากกว่า 40–50 องศา และยังมีการเจริญเติบโต
สำหรับผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ
- กายภาพบำบัด: เช่น ฝึกกล้ามเนื้อหลัง และปรับท่าทาง
- การฝังเข็ม หรือฟื้นฟูแบบประคับประคอง
- การผ่าตัด: เมื่ออาการรุนแรงจนกระทบต่อการใช้ชีวิต
กระดูกสันหลังคดในผู้สูงอายุ
มักเกิดจากกระดูกเสื่อม และกล้ามเนื้ออ่อนแรง ซึ่งต่างจากวัยรุ่นที่มักเป็นโดยไม่ทราบสาเหตุ ผู้สูงอายุอาจมีอาการ:
- ปวดหลังเฉียบพลันเมื่อยืนนาน
- ตัวเอนไปด้านใดด้านหนึ่ง
- เดินลำบาก หายใจติดขัดในบางราย
การรักษาเน้นลดอาการปวด และคงการเคลื่อนไหว เช่น ฝึกกายภาพ หรือผ่าตัดในรายที่จำเป็น
กระดูกสันหลังคด ต้องผ่าตัดไหม?
ไม่จำเป็นต้องผ่าตัดทุกราย การผ่าตัดพิจารณาในกรณี:
- คดมากกว่า 40–50 องศา
- อาการปวดเรื้อรังรุนแรง
- การคดมีผลต่อการหายใจหรือการเดิน
- รักษาด้วยวิธีอื่นแล้วไม่ดีขึ้น
ท่านอนสำหรับผู้ที่มีกระดูกสันหลังคด
- นอนตะแคงข้างโดยมีหมอนรองระหว่างขา
- หลีกเลี่ยงการนอนคว่ำ
- ใช้หมอนที่รองศีรษะพอดี ไม่สูงเกินไป
- ที่นอนควรแน่นระดับปานกลางเพื่อรองรับแนวกระดูก
กระดูกสันหลังคด ออกกำลังกายแบบไหนดี?
แนะนำ:
- โยคะ: เพิ่มความยืดหยุ่นและเสริมกล้ามเนื้อ
- ว่ายน้ำ: ลดแรงกระแทกและช่วยพยุงร่างกาย
- Pilates หรือท่ากายภาพเฉพาะทาง
หลีกเลี่ยง:
- ยกของหนัก
- ท่าบิดตัวแรง ๆ
- นั่งก้มหน้าเป็นเวลานานโดยไม่เปลี่ยนท่า
การป้องกันกระดูกสันหลังคดในชีวิตประจำวัน
- จัดท่านั่ง ท่ายืน ให้ถูกต้องเสมอ
- ใช้กระเป๋าสะพายหลังแทนสะพายข้าง
- ฝึกบริหารกล้ามเนื้อหลังและแกนกลางลำตัว
- พักยืดเหยียดหากนั่งทำงานนาน ๆ
- ตรวจสุขภาพกระดูกสม่ำเสมอ
FAQ: คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับกระดูกสันหลังคด
Q: กระดูกสันหลังคดในผู้ใหญ่รักษาอย่างไร?
A: เน้นการกายภาพบำบัด, ฝึกกล้ามเนื้อ และลดการปวด หากคดรุนแรงหรือส่งผลต่อการเดิน อาจต้องผ่าตัด
Q: กระดูกคด น่ากลัวไหม?
A: หากไม่รุนแรง มักไม่มีอันตรายร้ายแรง แต่หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล อาจกระทบต่อการหายใจ หรือกระดูกเสื่อมมากขึ้น
Q: ผู้ป่วยกระดูกคดควรนอนท่าไหน?
A: ท่าที่แนะนำคือนอนตะแคง มีหมอนรองขา หลีกเลี่ยงการนอนคว่ำ
Q: กระดูกคด ควรออกกำลังกายแบบไหน?
A: ว่ายน้ำ, โยคะ, หรือกายภาพเฉพาะทาง ไม่ควรยกของหนักหรือออกแรงผิดท่า
ตรวจและรักษากระดูกสันหลังคดกับแพทย์เฉพาะทาง
หากคุณหรือคนใกล้ตัวมีอาการหลังเอียง ไหล่สูงไม่เท่ากัน หรือปวดหลังเรื้อรัง
อย่ารอให้กระดูกคดรุนแรงจนกระทบชีวิตประจำวัน
ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางที่ ศูนย์กระดูกและข้อ โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
ใกล้หนองแขม พุทธมณฑล สามพราน อ้อมน้อย กระทุ่มแบน พร้อมคลินิกกายภาพบำบัดครบวงจร
ศูนย์กระดูกและข้อ
โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
โทร: 02-441-7899 หรือ1792
แผนที่: ใกล้พุทธมณฑล – หนองแขม – อ้อมน้อย
นัดหมายออนไลน์: Line
