บทความโดย
พญ.พรทิพย์ บุญศิริคำชัย
แพทย์เฉพาะทางกุมารเวชศาสตร์ รพ.วิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
โรคไอพีดี (Invasive Pneumococcal Disease – IPD) เป็นโรคติดเชื้อรุนแรงที่เกิดจากแบคทีเรีย Streptococcus pneumoniae ซึ่งอาจก่อให้เกิดโรคปอดบวม เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด วัคซีนไอพีดีเป็นหนึ่งในวิธีป้องกันที่สำคัญ แต่คำถามที่พ่อแม่หลายคนสงสัยคือ วัคซีนไอพีดีจำเป็นแค่ไหนสำหรับลูกของเรา?
วัคซีน IPD (ไอพีดี) คืออะไร?
วัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัสแบบรุนแรง ได้แก่ โรคปอดบวม โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ โรคติดเชื้อในกระแสเลือด โรคหูชั้นกลางอักเสบ โดยปัจจุบันมีวัคซีนหลัก 2 ชนิด ได้แก่
- วัคซีนคอนจูเกต (Pneumococcal Conjugate Vaccine) ซึ่งมีทั้ง 10,13,15,20 สายพันธุ์ เหมาะสำหรับเด็กเล็กและผู้ที่มีความเสี่ยงสูง , กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดีและยาวนาน
- วัคซีนโพลีแชคคาไรด์ (Pneumococcal Polysaccharide Vaccine) ป้องกันได้ 23 สายพันธุ์ มักใช้ในเด็กที่มีภาวะเสียงสูง เหมาะสำหรับผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป ,ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่นโรคปอดเรื้อรัง โรคหัวใจ โรคตับ เบาหวาน ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง
วัคซีน IPD (ไอพีดี) จำเป็นแค่ไหน?
- ป้องกันโรคร้ายแรง
ลดความเสี่ยงของการติดเชื้อนิวโมคอคคัสที่รุนแรง - ลดการแพร่กระจายของเชื้อในชุมชน
วัคซีนช่วยลดการติดเชื้อและการแพร่กระจายของแบคทีเรียไปยังผู้อื่น โดยเฉพาะเด็กเล็กที่อยู่ในสถานรับเลี้ยงเด็กหรือโรงเรียน - ช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อน และลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคติดเชื้อรุนแรง
- ลดภาระค่าใช้จ่ายทางการแพทย์
การฉีดวัคซีนช่วยลดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลที่อาจเกิดขึ้นจากภาวะแทรกซ้อนของโรคไอพีดี - แนะนำโดยองค์การอนามัยโลก (WHO)
องค์การอนามัยโลกและหน่วยงานด้านสาธารณสุขในหลายประเทศแนะนำให้เด็กเล็กได้รับวัคซีนนี้เพื่อป้องกันโรคที่อาจเป็นอันตราย
ตารางการฉีดวัคซีน IPD (ไอพีดี)
- อายุ 2 เดือน: เข็มที่ 1
- อายุ 4 เดือน: เข็มที่ 2
- อายุ 6 เดือน: เข็มที่ 3
- อายุ 12-15 เดือน: เข็มกระตุ้น
หากพลาดการฉีดตามกำหนด ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับวัคซีนให้เร็วที่สุด
วัคซีน IPD (ไอพีดี) มีผลข้างเคียงหรือไม่?
วัคซีนไอพีดีมีความปลอดภัยสูง ส่วนใหญ่ผลข้างเคียงไม่รุนแรง และสามารถหายได้เอง ภายในเวลาไม่นานการรับวัคซีนนี้มี ประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงเนื่องจากช่วยป้องกันโรคติดเชื้อรุนแรง จากเชื้อนิวโมคอคคัส อย่างมีประสิทธิภาพ
ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย ได้แก่:
- ปวดหรือบวมบริเวณที่ฉีด
- มีไข้ต่ำ ๆ
- หงุดหงิดหรืองอแง (ในเด็กเล็ก)
ผลข้างเคียงรุนแรงพบได้น้อยมาก ไข้สูง (>39 ํc) คลื่นไส้ อาเจียน ร้องกวนในเด็กเล็ก แต่หากมีอาการแพ้รุนแรง เช่น หายใจลำบาก ผื่นขึ้น หรือบวมที่ใบหน้าและลำคอ ควรรีบพบแพทย์ทันที
ทางเลือกอื่นในการป้องกันโรคไอพีดี
นอกจากวัคซีนแล้ว คุณพ่อคุณแม่สามารถลดความเสี่ยงของโรคไอพีดีได้โดย:
- ให้ลูกล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่ และน้ำสะอาด ก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผู้ป่วย หรืออยู่ใกล้ชิดกันผู้ที่มีอาการติดเชื้อทางเดินหายใจ
- ให้ลูกได้รับโภชนาการที่ดี เสริมภูมิคุ้มกัน
- ให้ลูกได้รับวัคซีนอื่น ๆ ที่จำเป็น เช่น วัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่ช่วยลดความเสี่ยงของการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน
FAQ คำถามที่พบบ่อย
Q: วัคซีน IPD กับวัคซีนปอดบวม คืออันเดียวกันไหม?
A : ใช่ วัคซีน IPD คือวัคซีนป้องกันการติดเชื้อจากแบคทีเรีย Streptococcus pneumoniae ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคปอดบวมชนิดรุนแรงและโรคอื่น ๆ ในกลุ่มไอพีดี
Q: วัคซีน IPD ฉีดได้ตอนอายุเท่าไหร่บ้าง?
A :แนะนำเริ่มฉีดเมื่ออายุ 2 เดือน ตามตาราง: 2 เดือน / 4 เดือน / 6 เดือน และเข็มกระตุ้นช่วง 12–15 เดือน
Q: วัคซีน IPD จำเป็นต้องฉีดครบทุกเข็มไหม?
A :การฉีดครบตามจำนวนจะให้ผลในการป้องกันโรคดีที่สุด หากพลาดบางเข็มควรปรึกษาแพทย์เพื่อจัดตารางฉีดใหม่
Q: วัคซีน IPD มีฉีดฟรีไหม?
A :ในบางพื้นที่หรือกลุ่มเสี่ยงบางกลุ่ม เช่น ผู้สูงอายุ หรือเด็กในสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า อาจได้รับการสนับสนุนวัคซีนฟรี ควรสอบถามจากโรงพยาบาลรัฐหรือหน่วยงานสาธารณสุขประจำพื้นที่
Q: วัคซีน IPD ฉีดร่วมกับวัคซีนอื่นได้ไหม?
A: โดยทั่วไปสามารถฉีดพร้อมกับวัคซีนเด็กชนิดอื่นได้ เช่น วัคซีนไข้หวัดใหญ่ หรือวัคซีนรวม DTP แต่ควรให้แพทย์ประเมินเป็นรายกรณี
สรุป: ควรฉีดวัคซีน IPD (ไอพีดี)ให้ลูกหรือไม่?
วัคซีนไอพีดีเป็นวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันโรคร้ายแรงที่เกิดจากเชื้อ S. pneumoniae องค์กรสุขภาพทั่วโลกแนะนำให้ฉีดในเด็กเล็กเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนรุนแรง แม้ว่าจะมีค่าใช้จ่าย แต่ก็คุ้มค่าเมื่อเทียบกับความเสี่ยงในการเกิดโรคและค่ารักษาพยาบาลที่อาจตามมา
บทความแนะนำ
–ตารางวัคซีนเด็ก 2568 ครบทุกช่วงวัย พร้อมคำแนะนำจากแพทย์
-วัคซีนไข้หวัดใหญ่สำคัญอย่างไร? ทำไมลูกต้องฉีด คำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ
หากคุณยังมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนนี้ ควรปรึกษากุมารแพทย์เพื่อขอคำแนะนำเพิ่มเติม
สนใจฉีดวัคซีน IPD ให้ลูก หรือต้องการคำแนะนำจากกุมารแพทย์
ศูนย์กุมารเวช รพ.วิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
โทร. 02-441-7899 หรือ 1792
หรือติดต่อได้ผ่านช่องทาง Line
สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษาได้เลยค่ะ
