บทความโดย
พญ.ธันยธร พิสิฐบัณฑูรย์
กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้และระบบภูมิคุ้มกัน
หากลูกมีไข้ เจ็บปาก ตุ่มใสตามมือ เท้า หรือลำตัว อาจเข้าข่าย โรคมือเท้าปาก (Hand Foot and Mouth Disease) ซึ่งเป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก โดยเฉพาะในฤดูฝนหรือช่วงเปิดเทอมที่เด็กอยู่รวมกัน
โรคมือเท้าปากเกิดจากเชื้ออะไร?
สาเหตุของโรคมือเท้าปากในเด็กคือเชื้อไวรัสในกลุ่ม เอนเทอโรไวรัส (Enterovirus) โดยสายพันธุ์ที่พบได้บ่อย ได้แก่:
- Coxsackievirus A16
- Enterovirus 71 (EV71)
การติดต่อเกิดจากการสัมผัสสารคัดหลั่งของผู้ป่วย เช่น น้ำลาย น้ำมูก เสมหะ ตุ่มน้ำ หรืออุจจาระ โดยเชื้อสามารถแพร่กระจายได้ตั้งแต่เริ่มมีอาการ และจะแพร่ได้มากที่สุดในช่วง 7 วันแรก
อ่านเพิ่มเติม
ทำความรู้จักเอนเทอโรไวรัส ต้นเหตุเด็กเสียชีวิตกะทันหัน
เด็กเสี่ยงสูงเอนเทอโรไวรัสระบาด เช็กอาการและการป้องกัน
อาการของโรคมือเท้าปากในเด็ก
| ระยะเริ่มต้น | อาการที่พบบ่อย |
| มีไข้ต่ำ–สูง | เจ็บปาก อ่อนเพลีย |
| ภายใน 1–2 วัน | แผลในปาก: เพดาน ลิ้น กระพุ้งแก้ม |
| วันต่อมา | ผื่นหรือตุ่มน้ำใสที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ง่ามนิ้ว รอบก้น |
บางรายมีอาการเจ็บแผลในปากจน กินไม่ได้ เสี่ยงขาดน้ำ ต้องให้น้ำเกลือทางเส้นเลือด หากลูกมีอาการลักษณะนี้ควรรีบพาไปโรงพยาบาล
ภาวะแทรกซ้อนที่ต้องระวัง
ส่วนใหญ่อาการจะหายภายใน 7–10 วัน แต่บางรายอาจมีภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น:
- เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
- สมองอักเสบ
- อัมพาต
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง
พ่อแม่ควรพาเด็กพบแพทย์ทันทีหากมีอาการดังนี้:
- ซึมลง กระสับกระส่าย
- กินน้อย ปวดศีรษะ ไอ หายใจเร็ว
- คอแข็ง กระตุก ชักเกร็ง หมดสติ
- เดินเซ มือสั่น ขาสั่น
- อาการขาดน้ำรุนแรง (ปากแห้ง ฉี่น้อย)
โรคมือเท้าปากในเด็ก รักษาอย่างไร?
ยังไม่มียารักษาเฉพาะสำหรับโรคนี้ การดูแลเน้นบรรเทาอาการ เช่น:
- ยาลดไข้ (พาราเซตามอล)
- ยาทาหรือเจลบรรเทาแผลในปาก
- ยาแก้คัน หากมีผื่น
- น้ำเกลือแร่กรณีเสี่ยงขาดน้ำ
- ยาชาเฉพาะจุด ช่วยให้เด็กทานอาหารได้
ควรให้อาหารอ่อน เช่น โจ๊ก นม ป้อนด้วยช้อนแทนขวด และให้พักผ่อนมาก ๆ
ป้องกันโรคมือเท้าปากในเด็กได้อย่างไร?
ปัจจุบัน ยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคมือเท้าปากโดยตรง การป้องกันที่ดีที่สุดคือการดูแลสุขอนามัย:
- ล้างมือด้วยสบู่บ่อย ๆ โดยเฉพาะก่อนกินอาหาร / หลังเข้าห้องน้ำ
- หลีกเลี่ยงใช้ของร่วมกับผู้อื่น
- ไม่คลุกคลีกับผู้ป่วย
- ตัดเล็บให้สั้นเสมอ
- ทำความสะอาดของเล่นและพื้นผิวที่เด็กสัมผัส
แอลกอฮอล์เจลไม่สามารถฆ่าเชื้อไวรัสกลุ่มนี้ได้
เป็นมือเท้าปากกี่วันควรหยุดเรียน?
เด็กที่ติดเชื้อควร หยุดเรียนอย่างน้อย 7 วัน หรือจนกว่า:
- ไม่มีไข้
- แผลในปากและตุ่มผื่นแห้งแล้ว
- ทานอาหารได้ตามปกติ
เพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อแพร่กระจายสู่เด็กคนอื่น
FAQ :คำถามที่พบบ่อย
Q: มือเท้าปากในเด็ก กินยาอะไรได้บ้าง?
A: ยาลดไข้ เช่น พาราเซตามอล และยาทาแผลในปากตามคำแนะนำแพทย์ หลีกเลี่ยงการใช้แอสไพรินในเด็ก
Q: เป็นมือเท้าปากกี่วันหาย?
A: โดยทั่วไปหายภายใน 7–10 วัน หากไม่มีภาวะแทรกซ้อน
Q: มือเท้าปากต้องไปหาหมอไหม?
A: ถ้าเด็กกินไม่ได้ ซึม หรือมีไข้สูงนานเกิน 2 วัน ควรพบแพทย์ทันที
Q: แอลกอฮอล์เจลใช้ป้องกันโรคนี้ได้ไหม?
A: ไม่ได้ เพราะเชื้อไวรัสกลุ่มนี้ทนแอลกอฮอล์ ต้องล้างมือด้วยสบู่
ดูแลลูกอย่างใกล้ชิด หากสงสัย รีบปรึกษากุมารแพทย์เฉพาะทาง หากลูกของคุณมีอาการเข้าข่ายโรคมือเท้าปาก อย่ารอช้า ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเด็กได้ที่
ดูข้อมูลเพิ่มเติม ศูนย์กุมารเวช 24 ชั่วโมง
ศูนย์กุมารเวช 24 ชั่วโมง
โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ อ้อมน้อย
เปิดบริการทุกวัน พร้อมดูแลโดยกุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
โทร: 02-441-7899 หรือ1792
แผนที่: ใกล้พุทธมณฑล – หนองแขม – อ้อมน้อย
นัดหมายออนไลน์: Line
